طراحی و ساخت ژنراتور ۲۵۰ مگاولت آمپر

در راستای سیاست گذاری های گروه مپنا در خصوص توسعه­ی محصولات جدید موضوع طراحی ژنراتور ۲۵۰ مگاولت آمپر در دستور کار شرکت پارس قرار گرفت که در این راستا تیمی از متخصصین جوان و در عین حال مجرب، مسئولیت طراحی این محصول را بر عهده گرفتند. طراحی و ساخت این ژنراتور با هدف نصب در نیروگاه غرب کارون از سال ۱۳۹۵ در شرکت پارس آغاز گردید که در نهایت در تاریخ ۲۳ آذر ماه ۱۳۹۹ فرایند تولید آن به پایان رسید و از این محصول رونمایی گردید.

بطور کلی طراحی ژنراتورهای هواخنک با توان بالا دارای پیچیدگی­های زیادی در حوزه­های الکترومغناطیس، حرارت و مکانیک می باشد. به همین علت الزام طراحی همزمان در سه گروه تخصصی مشخص گردید و با تشکیل یک تیم با تخصص­های مختلف طراحی این محصول آغاز گردید. بطور خلاصه ورودی تیم طراحی جهت شروع فرایند طراحی را    می توان در جدول زیر مشاهده کرد:

Description Unit Value
Maximum continuous rating at lagging power factor 0.8 MVA ۲۵۰
Maximum continuous output MW ۲۰۰
Rated Voltage kV ۱۵٫۷۵
Rated Power Factor ۰٫۸
Rated Frequency Hz ۵۰
Rated speed/ Over speed test (2 min) rpm ۳۰۰۰/۳۶۰۰

پس از مشخص شدن پارامترهای مورد نیاز محصول(PRS)  و تعریف اسکوپ طراحی برای پروژه بر مبنای بررسی پتانسیل طراحی موجود و طی شدن روند مدیریت تکنولوژی، نیاز به تعیین مشخصات طراحی محصول بر طبق مدرک استاندارد مشخصات طراحی محصول(PDS)  می­باشد. در این راستا مشخصات طراحی محصول طی جلساتی بین کارشناسان، روسا و مدیران طراحی پایه، طراحی تفصیلی و کارگاه­های تولیدی نهایی گردید. این مشخصات شامل پارامترهای مشخصه کلی طراحی محصول به عنوان ورودی اولیه طراحی محصول ژنراتور بوده که بر مبنای فایل PRS تکمیل می­گردد. این مدرک در پنج بخش شامل الکترومغناطیس، حرارتی، مکانیک جامدات، طراحی تفصیلی و چند رشته­ای بر مبنای کاربرد پارامترها در فرآیند طراحی پایه و تفصیلی محصول تقسیم­بندی شده است.

ساختار شکست محصول ابزاری برای آنالیز، مستندسازی و ارتباط بین خروجی‌های پروژه و قسمتی از برنامه­ریزی بر مبنای محصول است. برای سیستم‌های پیچیده­ای مانند ژنراتور، این روش شناسایی اجزا مختلف و نحوه ارتباط آن‌ها را امکان­پذیر می‌سازد. در این روش کلیه اجزاء محصول در یک ساختار درختی که شامل سیستم و زیر سیستم و اجزای آن‌ها است نمایش داده می شود، که اجزاء اصلی ان در سرشاخه‌ها و سیستم‌ها و زیر سیستم‌ها و قطعات و اجزاء آن‌ها در زیر شاخه­های پایین‌تر قرار می‌گیرند. ساختار شکست محصول در واقع مقدمه­ای برای تعیین ساختار شکست کار و در نهایت تعیین جریان کاری پروژه است.

طراحی و ساخت توربوژنراتور نیازمند همکاری زمینه­های مختلف مهندسی است. ارتباط بین خروجی‌ها و ورودی‌ها و ملزومات هر بخش نیازمند طراحی یک جریان کاری دقیق می‌باشد. جریان کاری شامل یک سلسله از مراحل پیوسته و زنجیره‌وار است که نمایش دهنده عملیات و وظایف اشخاص یا گروه‌ها می‌باشد.

روند جریان کاری بدین صورت است که با توجه به پارامترهای اولیه، طراحی خام اولیه در گروه الکترومغناطیس انجام گرفته و نتایج آن به گروه­های دیگر ارجاع می‌شود. سپس این نتایج در هر یک از گروه‌ها تحلیل شده و اصلاحات احتمالی به گروه الکترومغناطیس و همچنین به گروه­های دیگر بازخورد داده می‌شود. این چرخه اصلاحی تا تأیید نهایی نتایج در کلیه گروه‌ها ادامه پیدا کرده و سپس نتایج نهایی به تأیید کلیه گروه‌ها می­رسد و نتایج تأیید شده به منظور تهیه نقشه­های مهندسی در اختیار گروه طراحی تفصیلی قرار می‌گیرد.

با روندی که بطور خلاصه به آن اشاره شد طراحی این محصول در پایان سال ۱۳۹۵ به پایان رسید و مراحل تامین و تولید آن در دستور کار شرکت پارس قرار گرفت. تصاویری که در ادامه آمده است مدل نهایی برش خورده­ی این محصول و همچنین استاتور و روتور ساخته شده­ی آن را نشان می­دهند.

در زمان طراحی این ژنراتور، محصولی با این توان در سبد محصولات شرکت پارس نبوده است و لذا در مراحل مختلف طراحی آن، از نوآوری­های بسیاری بهره برده شده است و می­توان این ادعا را مطرح نمود که، با روش­های دقیق محاسباتی و شبیه­سازی­های انجام شده، ژنراتور حاضر یکی از منحصر به فردترین ژنراتورهای تولید داخل تا به این لحظه است که توانایی رقابت با محصولات مشابه خارجی در این بازه توانی را دارد. تجارب کسب شده در طراحی و ساخت موفق این ژنراتور و نیز نرم­افزارهای طراحی و روش­های محاسباتی بکار رفته شده در طراحی آن، راه را برای ادامه این مسیر و طراحی و ساخت ژنراتورهای با توان بالاتر هموار نموده است. از جمله نوآوری­های بکار برده شده در طراحی این ژنراتور عبارت است از:

  • استفاده از نرم­افزارهای تحلیلی الکترومغناطیسی، خنک­کاری و ارتعاشاتی تهیه شده توسط واحد طراحی
  • استفاده از شبیه­سازی­های Multiphysics
  • طراحی ماژولار این تیپ از ژنراتورهای هوا خنک